Winkelmand

Zuid-Afrika

 

Zuid-Afrika is met een traditie van meer dan drie eeuwen wijnbouw een van oudste wijnlanden in de Nieuwe Wereld. Niettemin is de internationale doorbraak van recente datum, alle verhalen over Jan van Riebeeck en de legendarische zoete wijn van Constantia ten spijt. Pas sinds 1994, met de afschaffing van de apartheid, is Zuid-Afrika echt mee gaan tellen.Kaap
De wijnbouw in Zuid-Afrika is van oudsher volledig geconcentreerd in de Kaapprovincie. De reden daarvoor is simpel: in de rest van het land is het veel te warm. Lange tijd bestond de productie uit versterkte zoete wijnen, port en sjerrie, en uit basiswijnen voor distillatie. Wijnen met raffinement waren zo goed als onbekend. Mede door die toelevering aan distilleerderijen is de aanplant nog altijd in meerderheid wit. En dat terwijl internationaal juist rode wijnen gevraagd zijn. De Kaapse producenten zijn daarom koortsachtig bezig geweest om hun wijngaarden te herbeplanten met blauwe druiven. Ook hebben ze tegenwoordig de beschikking over de nodige technische middelen en knowhow om wijnen te maken die wel raffinement hebben.Aangenaam klimaat
De Westelijke Kaapprovincie heeft een voor Afrikaanse verhoudingen opvallend mild klimaat. Weliswaar met veel zon, maar nooit verschroeiend warm. Dat komt omdat zowel de Atlantische als de Indische Oceaan verkoelend werken. Hoe dichter bij de kust, des te groter dit effect. Alle gebieden voor kwaliteitswijnen liggen daarom op korte afstand van de oceanen, in een boog rond Kaapstad. Irrigatie is in de Zuid-Afrikaanse wijngaarden geen regel, maar wel een gangbaar verschijnsel, met name hoog gelegen, koele mountain vineyards vormen de uitzondering op de regel. In geologisch opzicht is de Kaap bijzonder gevarieerd, zij het niet overal even ideaal voor wijnbouw. Om toch goede wijnen – lees: wijnen met een goede zuurgraad – te kunnen produceren moet men de bodem vaak een handje helpen door kalk aan te brengen.Druivenrassen
Verreweg de meest aangeplante druif, alias cultivar, in Zuid-Afrika is nog steeds de Chenin Blanc. Hij werd net als de muskaatdruif en de Colombar(d) aangeplant door nazaten van de Franse Hugenoten die zich eind 17e eeuw aan de Kaap vestigden. In het Afrikaans veranderde de naam chenin in ‘steen’.

Dankzij moderne vinificatietechnieken maakt men van dit vroegere ‘werkpaard’ tegenwoordig ongecompliceerd lekkere wijn, bestemd om jong te drinken. Chenin van ‘eerste pluk’ levert ook de allereerste primeurwijn van het jaar op, ruim voor de Beaujolais.

Andere witte soorten die het aan de Kaap opmerkelijk goed doen zijn de nieuwkomers Sauvignon Blanc en de Chardonnay. Verrasend goede wijnen worden ook gemaakt van Semillon. Ooit was die druif goed voor ruim 90 % van de totale Kaapse aanplant, nu is dat nog maar een fractie daarvan.

Muskaat in zowel witte als rode versie werd en wordt aan de Kaap gebruikt voor versterkte zoete wijnen. Ook deze druif kreeg een opvallende naam: Hanepoot.

Net zo vanzelfsprekend als de aanplant van Chardonnay en Sauvignon bij is die van de Bordeaux variëteiten Cabernet Sauvignon en Merlot voor rood. Ze leveren ofwel varietal-wijnen ofwel blends.

Zuid-Afrika’s rode specialiteit is de pinotage, een kruising tussen Pinot Noir en Cinsaut. In stijl varieert de wijn van fruitig tot zeer krachtig. Ondanks het unieke, uitgesproken karakter van de pinotage is de druif nooit echt helemaal doorgebroken. Anders ligt dat bij de Syrah, die in Zuid-Afrika meestal Shiraz genoemd wordt. De aanplant daarvan vertoont nog altijd een opgaande lijn. Pinotage vormt wel een verplicht onderdeel van zogeheten Cape blends.

Pinot Noir is in Zuid-Afrika slechts mondjesmaat aangeplant, aangezien er maar weinig plaatsen zijn waar het koel genoeg is voor dit ras.

Wyn van Oorsprong
Zuid-Afrikaanse kwaliteitswijnen vallen onder de noemer wyn van oorsprong/wine of origin (WO). Zoals de naam suggereert, is deze klassering van louter geografische aard. Anders dan in Europa, waar het recht op een herkomstbenaming ook het naleven van allerhande voorschriften inhoudt, is men verder vrij om te doen en te laten wat men wil. Wat meer houvast bieden de ‘gecertificeerde’ wijnen. Deze wijnen worden analytisch en proeftechnisch getest door de Wyn en Spiritus Raad / Wine and Spirit Board. Na goedkeuring mogen ze een speciaal zegel op de capsule dragen. Deze test is overigens niet verplicht, maar gebeurt op vrijwillige basis.

Wijnen die samengesteld zijn uit druiven van verschillende gebieden hebben als herkomstbenamingen Weskaap / Western Cape, of, iets beperkter, Kusstreek / Coastal Region. Omgekeerd is het vanaf 2005 ook toegestaan om wijnen uit individuele wijngaarden als zodanig te etiketteren. Dit zijn enkelwingerd/single vineyard wijnen.

Zuid-Afrika produceert een compleet gamma wijnen, inclusief mousserende en edelzoete. De beste vonkelwyn wordt gemaakt volgens de traditionele Méthode Cap Classique met tweede gisting op fles. Edeloes/Noble Late Harvest staat voor rijke, natuurlijk zoete wijnen van laat geoogste druiven met edele rotting.

Herkomstgebieden
Onderstaand een kleine, volstrekt onvolledige greep uit de lijst van herkomstbenamingen. De eerste wijngaarden van de Kaap werden aangelegd in Constantia, aan de ‘achterkant’ van de Tafelberg en tegenwoordig een buitenwijk van Kaapstad. Begin 19e eeuw genoot Constantia internationale bekendheid voor de muskaatwijn van het gelijknamige wijngoed. Tegenwoordig produceert het alleen maar droge wijnen die profiteren van de lange hangtijd van de druiven. Dankzij de ligging zo vlak bij zee is Constantia namelijk een van de koelste gebieden van heel Zuid-Afrika.

Het bekendste herkomstgebied en tevens centrum van de Kaapse wijnbouw is Stellenbosch, bijgenaamd Eikestad vanwege de vele eikenbomen in de stad. De stad werd end 17e eeuw gesticht onder impuls van gouverneur Somon van der Stel, die eerder al de aanzet had gegeven tot de aanplant van wijngaarden in Constantia. Vandaag de dag is Stellenbosch een uitgebreid herkomstgebied met diverse zones die ieder over verschillende klimatologische eigenschappen beschikken, variërend van koel en winderig vlak bij zee tot vrij warm meer landinwaarts. Een en ander komt duidelijk naar voren in de verscheidenheid aan wijnen, zowel wit als rood.

Qua reputatie en bekendheid is Paarl een goede tweede en de eeuwige concurrent van Stellenbosch. Ook hier wordt al wijnbouw bedreven sinds eind 17e eeuw. Vergeleken met Stellenbosch is Paarl over het algemeen wat warmer. De lokale specialiteit hier is Syrah/Shiraz.

Getuigen Stellenbosch en Paarl van het Hollandse verleden van de Kaap, in Franschhoek kun je dan weer de Franse sfeer opsnuiven. Het is een erfenis uit de tijd dat veel Hugenoten zich hier vestigden. Het Franschhoek van nu is behalve om zijn wijn ook bekend als een favoriete toeristische bestemming voor verwende reizigers.

De bovengenoemde gebieden liggen allemaal op korte afstand van Kaapstad. In de loop der tijd is de wijnbouw echter steeds verder uitgebreid naar het noorden, noordoosten en oosten.

Ten noorden van Kaapstad gebeurde dat in gebieden als Swartland en Tulbagh, richting noordoosten en achter de Drakensbergen in de Breede Rivier vallei en Robertson, en naar het oosten in het koele Walker Bay bij Hermanus, pal aan zee.

Ontdek de wijnregio's van Zuid-Afrika

Artevino's boutique wijnhuizen in Zuid-Afrika