En er is meer wat Italië uniek maakt. Geen enkel ander land kan zich er op beroemen dat het wijnbouw heeft in letterlijk alle gewesten. In Italië is dat van het hoge noorden tot in het diepe zuiden. Nog een detail: in het ontwerpen van hun etiketten laten de Italianen iedereen ver achter zich.

Lokale tradities
Hoewel Italië een mediterraan land is, zorgt de verspreiding van wijnbouwgebieden over het hele land ervoor dat de druiven onder wisselende klimaatsomstandigheden groeien. Het noorden is in de regel wat koeler en natter dan het zuiden. Een belangrijke kwaliteitsfactor in dit verband is de ligging van de wijngaarden. Vooral in het warme zuiden geldt: hoe hoger hoe beter.

Italië is eeuwen lang een land geweest van onafhankelijke regio’s. Elk van die regio’s ontwikkelde een eigen identiteit. In taal en gebruiken, in de keuken en in de wijnbouw. Tegelijk heeft Italië altijd open gestaan voor invloeden van buitenaf. Ook dat heeft zijn sporen achtergelaten in de wijngaarden. Al bij al kent het land een enorme veelheid aan inheemse en internationale druivenrassen.

Van al die rassen verdienen er minstens twee een speciale vermelding: Nebbiolo en Sangiovese. De eerste gedijt alleen maar in Piemonte. De tweede is in grote delen van het land aangeplant maar dankt z’n reputatie aan de vooral aan de grote wijnen uit Toscane. Beide geven rode wijnen van internationale allure.

Een opvallend verschijnsel in delen van Noord-Italië is de geleiding van de druivenranken langs pergola’s. Deze geleidingswijze is ondanks z’n landschappelijke aantrekkelijkheid wel op de terugweg. Draadgeleiding geeft nu eenmaal betere kwaliteit fruit.

Op het gebied van vinificatietechnieken biedt Italië eveneens een grote variatie. Een van de meest in het oog springende gebruiken is het laten indrogen van al geplukte druiven. Deze techniek wordt toegepast voor zogeheten Recioto en Passito wijnen.

Etikettering
Italië kent een duizelingwekkend aantal individuele wijnen en herkomstbenamingen. Ze zijn onder te verdelen in vier categorieën:
– Vino da Tavola (VdT) – Benaming voor eenvoudige wijnen op basisniveau. Omvatte tot voor kort ook experimentele topwijnen, maar die zijn tegenwoordig meestal geklasseerd als IGT (zie hierna).
– Indicazione Geografica Tipica (IGT) – Een soort tussencategorie voor experimentele wijnen die om de een of andere reden niet in aanmerking komen voor een traditionele DOC (zie hierna), bijvoorbeeld omdat men niet-traditionele druiven gebruikt of ongebruikelijke vinificatietechnieken toepast. Deze aanduiding zegt dus eigenlijk alleen iets over het herkomstgebied. IGT-wijnen evenaren regelmatig de kwaliteit van DOC-wijnen en gaan daar soms nog overheen.
– Denominazione di Origine Controllata (DOC) – De klassieke Italiaanse herkomstbenaming, vergelijkbaar met de appellation contrôlée in Frankrijk en in sterke mate gebaseerd op tradities. Regels hebben betrekking op o.a. de begrenzing van de streek, toegestane druivensoorten, rendementen en productietechnieken.
– Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG) – In theorie de eredivisie van Italië met strengere regels dan voor de ‘gewone’ DOC. De keuze van de gebieden laat echter ruimte voor enige twijfel.

In combinatie met een streeknaam kom je regelmatig de term Classico tegen. Het gaat dan om het oorspronkelijke kerngebied van een DOC dat meestal ook de beste kwaliteit oplevert. Riserva slaat op wijnen van superieure kwaliteit met een verplichte rijpingsduur. Hoe lang hangt af van de afzonderlijke DOC(G)’s.